Boek: Social business, van Muhammad Yunus

Ik leende dit boek bij de bieb omdat ik dacht dat het "het" boek was van de bedenker van microfinanciering, Muhammad Yunus. "Het" boek bleek echter "Bankier voor de armen" te heten; en dat boek had ik dus niet in handen. Gelukkig gaat dit boek, Social business, ook voor een deel over de geschiedenis van microfinanciering, en bevat het daarnaast nog andere dingen om over na te denken. "Bankier voor de armen" is inmiddels ook besteld bij de bieb, maar is nog niet beschikbaar.

Muhammad Yunus - Social business - Een humane vorm van kapitalisme. Oorspronkelijke uitgave 2007 te New York, vertaling 2010.

Muhammad Yunus werkte als faculteitshoofd economie aan een universiteit in Bangladesh toen er hongersnood uitbrak (in 1974-1975). Hij poogde te helpen in zijn eigen regio, onder andere door een irrigatiesysteem te bouwen in een dorp. De boeren profiteerden hier duidelijk van, maar het viel hem op dat de armste mensen in het dorp (die geen eigen stuk land hadden) niet mee profiteerden van de verbeterde leefomstandigheden. Hij probeerde uit te vinden waarom niet, en kwam er zo achter dat in het dorp een geldschieter actief was die zo'n hoge rente vroeg, dat de armsten de hele dag werkten voor een paar centen winst (en dat geld werd natuurlijk meteen gebruikt voor hun gezin). De armen hadden echter nauwelijks een keuze, want geen enkele normale bank wilde hen geld lenen omdat ze niet kredietwaardig geacht werden.


Muhammad Yunus liet zijn studenten mee onderzoek doen en kwam er zo achter dat 43 mensen in het dorp in de schuld stonden bij deze geldschieter voor een totaalbedrag van 27 dollar. (Dat bedrag zal in die tijd wel iets meer waard zijn geweest dan nu, maar toch ook weer niet vreselijk veel). Hij schoot dit bedrag zelf voor en verloste deze mensen hierdoor van hun schuld aan de geldschieter. Hij vroeg hen wel hem terug te betalen, maar eiste een veel redelijkere rente. Al snel bleek dat de mensen hem bijna allemaal terug betaalden, ook al had hij dat eigenlijk niet verwacht.

Zo ontstond het idee bij hem dat arme mensen voor een deel arm blijven omdat ze geen enkele toegang hebben tot een geldlening die ze kunnen gebruiken om te investeren in zichzelf en een bedrijfje. Nadat hij eerst enige jaren samenwerkte met een lokale bank, waarbij hij borg stond voor de armen die geld leenden, en waardoor hij en zijn studenten  meer ervaring kregen met hoe microfinanciering kon werken, werd uiteindelijk in 1983 de Grameen Bank opgericht, omdat de "normale" banken uiteindelijk geen interesse hadden in uitbreiding van het project. En het werd een succesverhaal, waarover later meer.

Professor Yunus omschrijft "echte" microkredieten als leningen:

• aan mensen die arm zijn 
• waarbij geen onderpand vereist is
• die gebruikt moeten worden voor het genereren van meer inkomsten (dus voor een investering in het bedrijf of de handel van de client)
• die bedoelt zijn om mensen uit de armoede te halen.

Hij veroordeelt in het boek dan ook het vragen van torenhoge rentes. Dat strookt niet met het doel "mensen uit armoede halen". Volgens hem mag een lening nooit, hoe lang de lening ook loopt, meer kosten aan rente dan het geleende bedrag (waardoor mensen dus maximaal 2 x het geleende bedrag terugbetalen in de loop van de tijd). Ook noemt hij een rente van ten hoogste 10-15 procent hoger dan de markttarieven. (Al legt hij die markttarieven eerlijk gezegd nergens uit). Hij noemt een maximale rente van 20% op de leningen die de Grameen bank doet.

 Het begrip "armen" en "armoede" wordt in het boek ook verder uitgewerkt, en hij geeft ook een checklist om te zien of iemand "uit de armoede" ontsnapt is. Maar daarover allemaal later meer. En ook over wat hij nou met "social business" bedoelt.

Voorlopig kan ik het boek gewoonweg aanraden. Leen het bij je bieb, koop het via bol.com (helaas alleen de engelse versie, die "Creating a world without poverty - social business and the future of capitalism" heet). Lees kritisch en vertel me wat je er van vindt....

PS. Er bestaat ook veel kritiek op microfinanciering. Wat mij een beetje geruststelt is dat de World Bank zegt dat de armoede in Bangladesh sinds de jaren zeventig sterk verminderd is (maar nog steeds hoog). Microfinanciering wordt door hen genoemd als één van de oorzaken van de vermindering van de armoede. (Bron).